Wysokość wpływów uzyskiwanych z tytułu turystyki zależy nie tylko od ceny wyjazdu turystycznego czy też zamożności turystów, ale także od ich skłonności do ponawiania wyjazdów turystycznych w ciągu roku oraz czasu spędzanego w podróży. Nie można zapominać, że na rynku turystycznym mamy do czynienia z dwoma rodzajami konkurencji: wewnętrzną i zewnętrzną. Konkurencja wewnętrzna to inni usługodawcy turystyczni, z którymi rywalizujemy bezpośrednio o danego klienta/turystę: dla obiektu noclegowego będą to inne obiekty noclegowe, dla agencji turystycznej – inne agencje, dla regionu turystycznego – inne regiony, a dla Polski – każdy inny kraj, do którego mogą się udać turyści. Koncentrując się na tej części rywalizacji, nierzadko zapominamy, że istnieje jeszcze konkurencja zewnętrzna. Przeciętna, średnio zarabiająca polska rodzina 2+2, która może zaplanować dwukrotny wyjazd na urlop (np. jeden dwutygodniowy pobyt nad morzem w czasie wakacji i jeden tygodniowy pobyt narciarski w górach) wydaje się „turystycznym pewniakiem”, dopóki nie okaże się, że w danym roku zmuszona jest ponieść nadzwyczajny wydatek i zrezygnować z jednego lub obu wyjazdów. Tym nadzwyczajnym wydatkiem może być na przykład konieczność sfinansowania kosztownej operacji jednego z członków rodziny, decyzja o remoncie mieszkania, albo duży wydatek związany z zakupem samochodu lub kina domowego. Zapewne żaden właściciel biura podróży nie zastanawia się nad tym, że faktycznie konkuruje o klientów z prywatnym szpitalem, salonem samochodowym albo firmą remontową.
Z tego względu jedną z najważniejszych kategorii z punktu widzenia branży turystycznej jest skłonność Polaków do podejmowania podróży turystycznych. Im bardziej utrwalony społecznie jest zwyczaj podróżowania – i to najlepiej podróżowania kilka razy w roku – tym większa szansa, że potencjalni turyści odsuną myśl o remoncie lub wymianie kuchni, byleby tylko nie rezygnować z wyjazdu wakacyjnego. Większość badań pokazuje, że uprawianie turystyki weszło nam w nawyk na tyle silnie, że trudno porzucić myśl o urlopie. W badaniach QTravel uwzględniliśmy zatem ten wątek, jako jeden z najważniejszych.
Przedstawiony wykres (Wykres 1) wskazuje, że co prawda największy (26%) jest odsetek osób podejmujących podróże turystyczne 2 razy w roku, ale znacząca część respondentów (18%) podejmuje więcej niż 7 podróży turystycznych w roku, co odzwierciedla rosnącą skłonność Polaków do podejmowania podróży weekendowych (w tym w czasie tzw. „długich weekendów” – na przykład majowych). Podobny jest odsetek (17% i 15%) osób podejmujących odpowiednio 3 lub 4 wyjazdy turystyczne rocznie.
Nieco inaczej kształtuje się liczba wyjazdów w ciągu roku w grupie kobiet i mężczyzn (Wykres 2). Kobiety najczęściej (48%) deklarowały dwukrotne podejmowanie wyjazdów w ciągu roku, nieco rzadziej wyjazdy 3- i 4-krotne (odpowiednio 33% i 31%). Istotna grupa (24%) kobiet deklarowała tez podejmowanie 7 i więcej wyjazdów w ciągu roku. W tym ostatnim przypadku podobny był odsetek mężczyzn (27%), którzy równie często (25%) deklarowali podejmowanie 2 wyjazdów rocznie. Zaledwie 2,5% mężczyzn zadeklarowało podejmowanie podróży turystycznej tylko raz w roku.
Wykres 2: Liczba wyjazdów turystycznych rocznie wg płci Badanie „Trendy wyszukiwania podróży”, 8 kwietnia 2020 r. – 27 lipca 2020 r
A jak wygląda korelacja zarobków i częstotliwości wyjazdów?
W najniższej grupie dochodowej (do 2 tys. zł) dominowały wskazania dwóch wyjazdów rocznie, choć pojawiły się także deklaracje pojedynczych wyjazdów w ciągu roku oraz czterokrotnych wyjazdów rocznie (patrz Wykres 3).
Opcja dwóch wyjazdów rocznie była też bezwzględnie dominująca w przedziale dochodowym 2-4 tys. zł, ale już w przedziałach 4-6 tys. zł i 6-8 tys. zł respondenci najczęściej wskazywali opcję 3 wyjazdów rocznie. W tych i kolejnych przedziałach dochodowych pojawiają się również deklaracje liczniejszych podróży: pięć, cześć a nawet siedem wyjazdów rocznie.
Nie jest zapewne zaskoczeniem, że największy odsetek osób deklarujących siedmiokrotne podróże turystyczne rocznie przypisać należy osobom najlepiej zarabiającym (powyżej 10 tys. zł miesięcznie).
Liczba podróży turystycznych podejmowanych rocznie zazwyczaj związana jest także z zainteresowaniem wyjazdami zagranicznymi: im więcej razy w ciągu roku wyjeżdżamy, tym częściej przynajmniej połowa z tych wyjazdów stanowi podróże zagraniczne. Pewnym zaskoczeniem może być jednak fakt, że wśród osób deklarujących tylko jeden wyjazd turystyczny rocznie ponad 90% deklaruje, iż jest to podróż zagraniczna (patrz Wykres 4).
Jaki związek można zaobserwować między liczbą podejmowanych rocznie wyjazdów turystycznych a decyzją o podróżowaniu po Polsce?
Dane krzyżowe w Tablicy 1 wskazują, że wśród osób podejmujących 1 lub 2 wyjazdy rocznie można znaleźć pojedyncze przypadki respondentów, którzy w ogóle nie podróżują po Polsce, ale przeważają osoby, które podejmują przynajmniej wyjazdy do znajomych i krewnych – ten powód wskazują zarówno osoby podróżujące bardzo często (7 lub więcej wyjazdów turystycznych rocznie), jak i stosunkowo rzadko (2 lub 3 wyjazdy rocznie). Ważną przyczyną podejmowania decyzji o pobycie turystycznym w Polsce jest chęć spędzenia czasu z rodziną – ten powód wskazują w szczególności osoby podejmujące 2, 3 lub 4 wyjazdy rocznie, ale także osoby podejmujące największą liczbę podróży rocznie (7 i więcej).
Respondenci najczęściej decydują się na wyjazdy krajowe, kiedy planują krótki wypoczynek– to zrozumiałe, bo wówczas koszty czasowe i organizacyjne związane z dalekimi podróżami po prostu przestają się opłacać. Dwie trzecie respondentów w takim przypadku wybierze pobyt w Polsce i to niezależnie od tego jak wiele podróży rocznie podejmują ogółem.
Decyzja o pozostaniu w kraju może też być związana z niechęcią do podejmowania podróży lotniczych, w tym w szczególności z powodu uciążliwych odpraw lotniskowych, choć wskazań takich dokonało zaledwie kilku respondentów. Nieco większa liczba osób wskazała na kwestię bezpieczeństwa, uznając pozostanie w kraju za opcję mniej ryzykowną niż wyjazd zagraniczny.
W każdej grupie respondentów – niezależnie od deklarowanej liczby podejmowanych rocznie podróży turystycznych – znacząca część osób podkreśla, że podróżowanie po Polsce jest po prostu atrakcyjne (odpowiedź „lubię odkrywać Polskę”). To ważna obserwacja z punktu widzenia organizatorów i agentów turystycznych, którzy przez wiele lat koncentrowali uwagę głównie na ofercie wyjazdów zagranicznych. Polacy podróżujący po Polsce zazwyczaj organizowali wyjazdy samodzielnie. Oferta pobytów zorganizowanych z rzadka pojawiała się w sprzedaży agencyjnej lub na stronach obiektów noclegowych organizujących pobyty uzupełnione o różne formy animacji dla dzieci, atrakcje rekreacyjne lub sportowe, warsztaty, plenery malarskie lub fotograficzne itp. Być może okres pandemii nieco zmieni obraz polskiego rynku turystycznego: lokalne i regionalne organizacje turystyczne od lat gotowe są do komponowania tzw. sieciowych ofert turystycznych (pakietów obejmujących ofertę różnych podmiotów na rynku lokalnym) – ale touroperatorzy chętniej koncentrowali się na wysokomarżowych pakietach zagranicznych. Ograniczenia mobilności międzynarodowej związane z pandemią wymusiły nieco większe zainteresowanie ofertą polskich usługodawców turystycznych – na profesjonalne pakietowanie zapewne trzeba jeszcze poczekać, ale wskazania respondentów zawarte w Tablicy 1 stanowią silny argument za tym, że organizacja pobytów turystycznych w Polsce adresowana do Polaków może liczyć na zainteresowanie.
Jak wspomniano na wstępie, poziom wydatków turystycznych zależy nie tylko od liczby wyjazdów podejmowanych rocznie, ale także ich długości. W kolejnych częściach analizy przyjrzymy się zatem dokładniej, na jak długo i w jakim celu wyjeżdżają Polacy.
Zachęcamy do zapoznania się do zapoznania się z pozostałymi artykułami z tej serii:
- Część 1: Charakterystyka respondentów.
- Część 2: Jak często turyści podróżują w ciągu roku?
- Część 3: Czy lubimy długie pobyty wypoczynkowe w Polsce?
- Część 4: Zagraniczne podróże Polaków cz. 1.
- Część 5: Zagraniczne podróże Polaków cz. 2.
- Część 6: Z jakim wyprzedzeniem planujemy podróże turystyczne?
- Część 7: Z jakim wyprzedzeniem planujemy podróże turystyczne? – czynnik dochodowy.
- Część 8: Elastyczność w planowaniu podróży wypoczynkowych.
- Część 9: Częstotliwość podróży a elastyczność w planowaniu wyjazdów turystycznych.
- Część 10: Płeć a elastyczność w planowaniu wyjazdów turystycznych.